Η βρεφική ηλικία καλύπτει τον πρώτο χρόνο ζωής του ανθρώπου και χωρίζεται στην πρώτη βρεφική ηλικία που ξεκινά από την γέννηση έως τον 6ο μήνα και στη δεύτερη βρεφική ηλικία που ξεκινά από τον 7ο έως τον 12ο μήνα.
Το βάρος του βρέφους καθορίζεται από ποικίλους παράγοντες γενετικούς, περιβαλλοντικούς και διατροφικούς και αυξάνεται με θεαματικό τρόπο στον πρώτο χρόνο ζωής. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος αύξησης του βάρους είναι 25 γρ την ημέρα για τους 4 πρώτους μήνες και 15 γρ για τους επόμενους 8 μήνες. Μέχρι το τέλος του πρώτου έτους το βρέφος έχει τριπλασιάσει το βάρος του! Αντίστοιχη είναι και η εικόνα στο ύψος/ μήκος του βρέφους οπού στο τέλος του πρώτου έτους έχει διπλασιαστεί.
Είναι λοιπόν σαφές ότι η διατροφή κατά τη βρεφική ηλικία είναι μείζονος σημασίας για την σωστή ανάπτυξη του βρέφους. Έτσι, οι πρώτοι 4-6 μήνες θα πρέπει να καλύπτονται αποκλειστικά από θρεπτικά συστατικά του μητρικού γάλατος. Σε περίπτωση που ο θηλασμός δεν είναι εφικτός, υπάρχουν διάφορα ειδικά γάλατα (υποκατάστατα) τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η κατάλληλη περίοδος για εισαγωγή στερεών τροφών είναι από τον 4-6ο μήνα. Σε γενικές γραμμές το βρέφος είναι έτοιμο για εισαγωγή στερεάς τροφής όταν μπορεί να κάθεται μόνο του και να ελέγχει τις κινήσεις της κεφαλής, το βάρος του έχει διπλασιαστεί και είναι τουλάχιστον 4 μηνών. Οι τροφές θα πρέπει να είναι μαλακές χωρίς έντονη γεύση και μυρωδιά όπως πολτοποιημένα/βρασμένα φρούτα, λαχανικά, πολτοποιημένα άπαχα κρεατικά και κοτόπουλο, ενώ υπάρχουν και επιλογές όπως οι κρέμες δημητριακών. Αργότερα, μετά τον 7ο μήνα είναι καλό να προστεθούν περισσότερα λαχανικά καθώς και πολτοποιημένα τρόφιμα ώστε μέχρι το τέλος του 1ου έτους το διαιτολόγιο του βρέφους να περιλαμβάνει τρόφιμα από όλες τις ομάδες. Ουσιαστικά δεν υπάρχει καθορισμένη σειρά εισαγωγής των τροφών αλλά θα πρέπει να προτιμώνται τροφές πλούσιες σε σίδηρο όπως είναι το μοσχάρι και άλλα κρεατικά.
Απαιτήσεις σε μακροθρεπτικά συστατικά για βρέφη
Ενέργεια 1ο- 6ο μήνα: 108 kcal/kg Σωματικού Βάρους7ο -12ο μήνα: 98 kcal/kg Σωματικού Βάρους
Υδατάνθρακες 30-60% των ενεργειακών απαιτήσεων των βρεφών
Πρωτεΐνη 1ο—6ο μήνα: 2.2 gr/kg Σωματικού Βάρους (Επάρκεια μητρικού γάλατος)7ο -12ο μήνα: 1.6 gr/kg Σωματικού Βάρους (Εμπλουτισμός με πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας)
Λίπος Λιπίδια: 30-54% της προσλαμβανόμενης ενέργειας
Υγρά Με την εισαγωγή στερεών τροφών χρειάζονται νερό. Προσοχή στην υπερβολική κατανάλωση χυμών.
ΤΡΟΦΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΝΤΑΙ ΤΟΝ 1ο ΧΡΟΝΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Φρέσκο, μη τροποποιημένο γάλα εμπορίου.
Αλάτι και τρόφιμα που το περιέχουν.
Ζάχαρη και τρόφιμα που την περιέχουν. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην ενημέρωση των γονέων- φροντιστών για τη μεγάλη συχνότητα τυποποιημένων/ βιομηχανοποιημένων τροφίμων στην αγορά που προωθούνται ως κατάλληλα για κατανάλωση από τα βρέφη, ενώ περιέχουν ζάχαρη, αλάτι ή trans λιπαρά οξέα (όπως ενδεικτικά, επιδόρπια γιαουρτιού, κρέμες, μπισκότα, γλυκίσματα κ.α.). Η εκπαίδευση για την ανάγνωση της διατροφικής σήμανσης των τυποποιημένων τροφίμων είναι σημαντική
Μέλι (μπορεί να περιέχει σπόρους του βακτηρίου Clostridium Botulinum, που αποτελεί αιτιολογικό παράγοντα της αλλαντίασης).
Χυμοί φρούτων (τυποποιημένοι ή φρέσκοι), φρουτοποτά και αναψυκτικά, λόγω της αυξημένης περιεκτικότητας τους σε πρόσθετα σάκχαρα.
Τσάι και άλλα αφεψήματα.
Ολόκληροι ξηροί καρποί ή ολόκληρα στρογγυλά φρούτα λόγω του κινδύνου πνιγμονής.
Πηγή: Υπουργείο Υγείας 2018
References
NHMRC (National Health and Medical Research Council) (2013). Infant Feeding Guidelines: Summary. Canberra: National Health and Medical Research Council.